ရာဇာဓိရာဇ္

ရာဇာဓိရာဇ္

မဂဒူး မင္းဆက္မွ (၉) ဆက္ေျမာက္မင္း ျဖစ္သည့္ ရာဇာဓိရာဇ္ ( ၁၃၈၅-၁၄၂၃ )သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၄၅ မွ ၇၈၂ ထိ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး)ကိုဗဟိုျပဳကာ မြန္သံုးရပ္(ေခၚ) ရာမညေဒသ (ယေန႔ေအာက္ျမန္မာျပည္ေဒသ)ကို အုပ္စိုးခဲ့သည့္ လက္႐ုံးရည္ႏွလုံးရည္ႏွင့္ အလြန္ထင္ရွားေသာ မြန္ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္သည္။ ဖခမည္းေတာ္မွာ ဗညားဦး ျဖစ္သည္။ ရာဇာဓိရာဇ္သည္ သူရဲေကာင္းမ်ားကုိ တန္းတူရည္တူဆက္ဆံကာ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေသာ စစ္ဘုရင္တစ္ပါးလည္းျဖစ္သည္။ ရာဇာဓိရာဇ္ လက္ထက္တြင္ထင္ရွားေသာ မြန္သူရဲေကာင္းေျမာက္ျမားစြာ ေပၚထြန္းခဲ့သည္။ဘုရင့္ေနာင္ လက္ထက္ မြန္၀န္ႀကီးဗညားဒလ ေရးသားခဲ့ေသာ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္းသည္လည္းေကာင္း၊ ေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွ ေရးသည့္ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းသည္လည္းေကာင္း ထင္ရွားေသာ က်မ္းမ်ားျဖစ္သည္။ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ အႏွစ္ေလးဆယ္စစ္၏ အထိကရစစ္ဘုရင္တစ္ပါးဟု ဆိုလ်င္လည္းမမွားေပ။ ငယ္စဥ္ကေလးဘ၀မွစ၍ နတ္ရြာစံကံေတာ္ကုန္သည့္ အခ်ိန္ထိ စစ္ပြဲ၊တိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ မကင္းခဲ့ေခ်။
ရာဇာဓိရာဇ္သည္ အလြန္ဘုန္းတန္ခိုးၾကီးေသာ မင္းျဖစ္သည္။ ေဗဒင္ယၾတာ၊ အင္းအိုင္လက္ဖြဲ႕တို႕ကို အလြန္၀ါသနာထံုျပီး စစ္ခ်ီေလတိုင္း ထိုအစီအရင္တို႕ကို သံုးစြဲကာ တပ္သားသူရဲတို႕ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေစရန္ ျပဳေလ့ရွိသည္။ ဟံသာမင္း၊ ဗညားသစ္တသံု၊သီဟရာဇာမင္း အစရွိသျဖင့္လည္း သမိုင္းမ်ားတြင္ဆိုၾကသည္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ မြန္ေက်ာက္စာတြင္ သုတေသာမရာဇာဓိရာတ္ ဟုေဖာ္ျပထားသည္။အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္မွစ ကာ ဟံသာ၀တီထီးနန္းကို စိုးစံျပီး ခမည္းေတာ္ ဗညားဦးလက္ထက္က အစျပဳသည့္ ပုန္ကန္မႈမ်ားကို ႏွိမ္ႏွင္းေအာင္ျမင္သည္။ ေနာင္ သမိုင္းတြင္သည့္ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ ႏွစ္ ၄၀ စစ္ကို ခင္းသည္။ထင္ရွားသည့္မွဴးမတ္မ်ားမွာ မင္းကံစီ၊ သမိန္ျဗာဇၨ၊အမတ္ဒိန္၊အဲမြန္ဒယာ၊ အဲေကာင္ဗိန္၊ေစာလဂြန္းအိန္(မသံလံု)၊ဥပါေကာင္း (ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္) ၊သမိန္ဗရမ္း(ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္၊အင္း၀သို႕အဖမ္းခံ ရျပီး တရုတ္သူရဲေကာင္း ဂါမဏိ ႏွင့္စီးခ်င္းထိုးကာအႏိုင္ရသူ၊ေနာင္တြင္ ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္လာ။)သမိန္အ၀နံႏိုင္(သမိန္အင္း၀ မင္းႀကီး၊သမိန္အ၀ႏိုင္ ဟုလည္းဆိုၾကသည္။)၊ သမိန္ရဲသင္ရံ၊မသန္း(ရဟန္းလူထြက္ျဖစ္၊လဂြန္းအိန္ေသျပီးေနာက္ ထြက္ေပၚလာသည့္ လူစြမ္းေကာင္း။) တို႕ ျဖစ္ၾကသည္။

ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္း

ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွ ေရး ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္း အဖုံး

မြန္တို႔တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပံုက်မ္း ဟူၿပီး သီးသန္႔မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ အမည္မသိေရွးမြန္ပညာရွိမ်ားေရးသားခဲ့သည့္ မြန္ေပမူျဖင့္ သထံုမင္းဆက္မွ စသည့္ ဥပၸႏၷသု၀ဏၰဘုမၼိအာရမ ၻကထာက်မ္းႏွင့္ သုဓမၼ၀တီသီဟရာဇာဓိရာဇ၀ံသက်မ္း ဟူ၍ ႏွစ္က်မ္းသာရွိသည္။ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္အေရာက္တြင္ မွဴးမတ္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္သည့္ မြန္၀န္ႀကီးဗညားဒလက ပထမက်မ္း၏ ေနာက္ဆံုးပိုင္းျဖစ္သည့္ မဂဒူးမင္းဆက္အစမွ ရာဇာဓိရာဇ္အထိကို ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းအျဖစ္ ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုေရးသားခဲ့သည္။ထိုက်မ္းမွာ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ပထမဆံုး ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းျဖစ္ကာ သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွ ေရးသားသည့္ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပံုက်မ္းမွာ ေျမာက္မ်ားလွစြာေသာ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းမ်ားအနက္မွ ေနာက္အက်ဆံုးႏွင့္ အျပည့္စံုဆံုးေသာ က်မ္းျဖစ္ေပသည္။ ထိုက်မ္းမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ဘန္ေကာက္အနီးရွိ ပတ္လတ္ရြာမွေတြ႕ရွိသည့္ မြန္ေပမူကို ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ထားသည့္က်မ္းအား အေျချပဳ၍ အျခားျမန္မာ၊မြန္ေပမူ၊ ပံုႏွိပ္မူမ်ား၊ ဦးကုလား၊ မွန္နန္းအစရွိသည့္ ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ားကို ညီညြတ္ႏိုင္သမွ် ညီညြတ္ေစရန္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးကာ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။

• က်မ္းရင္းက မြန္ဘာသာႏွင့္ ေရးသားထား၏။ ေတာင္ငူေခတ္ ဘုရင့္ေနာင္ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ လက္ထက္၌ အမတ္ၾကီး ဗညားဒလမွ မြန္ဘာသာမွွ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ ပထမအၾကိမ္ ျပန္ဆုိခဲ့၏။ ယခု ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွက ဒုတိယအၾကိမ္ ျမန္မာဘာသာသို႔ျပန္ဆုိျခင္းျဖစ္၏။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ေဝခဲ့၏။ ယခုွ်စာအုပ္မွာ ဒုတိယအၾကိမ္ ထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္သည္။ ဘာသာျပန္မႈ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိစစ္ေရး စံခ်ိန္ ၂ ခ်က္ရွိိ၏။ ဘာသာျပန္ဆုိသူသည္ က်မ္းစာအုပ္၏ မူရင္းဘာသာေဗဒတြင္ ကြ်မ္းက်င္မႈ ရွိရမည္။ ၿပီးလွ်င္ ဘာသာျပန္ဆုိမည့္ ဘာသာေဗဒတြင္လည္း ပိုင္ႏိုင္ရမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ျပန္ဆုိသည့္ အေၾကာင္းအရာအေပၚတြင္လည္း ပိုင္ႏုိင္ရမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ျပန္ဆုိသည့္ အေၾကာင္းအရာအေပၚတြင္လည္း ႏွ႔ံစပ္ရမည္။ ဤအခ်က္ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုပါမွွ ဘာသာျပန္မႈသည္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုသည္ဟု ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ဆုိ။ ေဒါက္တာ ႏုိင္ပန္းလွက ဤစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူျဖစ္၏။ ^[1]

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္း (၅) ေစာင္အနက္ တေစာင္အပါအဝင္ျဖစ္ေသာ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္းကုိ ျပဳစုရန္ ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွ တြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာျဖင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရသည္။
အဆုိပါက်မ္းကုိ ျပန္ဆုိရာတြင္ ၁၂၇၂ ခုႏွစ္က ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္အနီး ပတ္လတ္ရြာမွ ရခဲ့သည့္ ပတ္လတ္ပုံႏွိပ္မူ မြန္ဘာသာကုိ အေျခခံ၍ အျခားမြန္ေပမူမ်ားႏွင့္ ညိႇႏႈိင္းျခင္း၊ ဗညားဒလ၏ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္း ျမန္မာေပမူ (၉) မူ၊ အျခားပုံႏွိပ္မူမ်ားႏွင့္ ညိႇႏႈိင္းျခင္း၊ ျမန္မာစာၫြန္႔ေပါင္းက်မ္း၊ မွန္နန္း၊ ဦးကုလား စေသာ ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္းမ်ားႏွင့္ တုိက္ဆုိင္၍ ဆရာႀကီး ႏုိင္ပန္းလွက ျပန္လည္ျပဳစုထားျခင္းျဖစ္သည္။
ရာဇဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္း၏ အမွာစာတြင္ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက “သမုိင္းေလ့လာတဲ့လူတုိင္း အေထာက္အထားစုံေအာင္ ရခ်င္တယ္။ မြန္-ဗမာဆက္ဆံေရးမွာ မြန္အေထာက္အထားေတြ သိပ္ရခ်င္တယ္။ ဘာျပဳလုိ႔လဲဆုိေတာ့ တခ်ဳိ႕အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥေတြကုိ မြန္ကတမ်ဳိး၊ ျမန္မာကတမ်ဳိး ေျပာေနၾကလုိ႔ပါပဲ”။
(၁) ဘာသာျပန္တဲ့သူဟာ က်မ္းစာအုပ္ရဲ႕ မူရင္းဘာသာစကားကုိလည္း ေကာင္းေကာင္း တတ္ကြၽမ္းရမယ္။ ျပန္ဆုိယူတဲ့ ဘာသာစကားမွာလည္း ပုိင္ႏုိင္ရမယ္။
(၂) ျပန္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းကိစၥကုိလည္း ပုိင္ႏုိင္ရမယ္ ဟူ၍ ဆုိထားပါသည္။ ဆရာႀကီး ႏုိင္ပန္းလွသည္ ထုိဂုဏ္ရည္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စုံသူျဖစ္သည္။
ထုိက်မ္းသည္ မြန္ဘာသာ ထုတ္ေဝၿပီးေနာက္ (၁၀) ႏွစ္ၾကာမွ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာဘာသာ ထြက္လာေသာ ထုိက်မ္းသည္ ေရွးမြန္ေပမူေဟာင္းမ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ ျပတ္ေတာက္ထားသည္မ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မြန္သမုိင္းပညာရွင္တခ်ဳိ႕က ေထာက္ျပၾကသည္။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစကာမူ ဆရာႀကီးႏုိင္ပန္းလွ က မြန္-ျမန္မာဆက္ဆံေရးအတြက္ အႀကီးမားဆုံးေသာ တံတားတစင္း တည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္။
သုိ႔ေသာ္ မြန္ဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ မြန္ပညာရွင္မ်ားကုိယ္တုိင္ ျပန္ဆုိေသာ က်မ္းမ်ားမွာ ယေန႔အထိ ရွားပါးေနဆဲပင္။

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း

အင္း၀-ဟံသာ၀တီ ႏွစ္ေလးဆယ္စစ္သည္ ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ အထူးပင္ အေရးပါေသာ ကာလ ျဖစ္ပါသည္။ မြန္ႏွင့္ ဗမာ တိုင္းရင္းသားတို႕ ႏွစ္ဖက္မွ ျပည္ေထာင္စု၏ ဦးေဆာင္သူ ေနရာကို ရႏိုင္ရန္ အျပိဳင္ ႀကိဳးပမ္းသည့္ ကာလအျဖစ္ သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားလွသည္။ အင္း၀မွ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ ၊ သားေတာ္ ဘုရင္မင္းေခါင္တို႕ႏွင့္ ဟံသာ၀တီမွ မြန္မင္း ရာဇာဓိရာဇ္တို႕ အႀကိမ္ႀကိမ္ စစ္မျပတ္ခင္းခဲ့ၿပီး သမိုင္းတြင္သည့္ သူရဲေကာင္း အေက်ာ္အေမာ္မ်ား၊ စံျပဳေလာက္သည့္ စစ္ေရးနည္းဗ်ဴဟာမ်ားကို အျပန္အလွန္ အသံုးခ်ကာ စစ္ခင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ရာဇာဓိရာဇ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၄၅-၇၂၈) မွာ မဂဒူးမင္းဆက္၏ (၉) ဆက္ေျမာက္ မင္းျဖစ္သည္။ အစဥ္အဆက္ မုတၱမတြင္ ထီးနန္း စိုးစံခဲ့ရာမွ (၈) ဆက္ေျမာက္ ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး လက္ထက္တြင္ လက္ေအာက္ခံ ျမိဳ႕စားမ်ား ျဖစ္သည့္ ေလာက္ျဖား၊ အဲျဗပုန္၊ ျဗထဗ၊ ဥလိုတို႕ ညီအစ္ကို ေလးေယာက္က ေတာ္လွန္သျဖင့္ ဒုန္၀န္းျမိဳ႕သို႕ ယာယီ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရသည္။ ေနာက္ မၾကာမီတြင္ ဒုန္၀န္းသို႕ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္ၾကသည္ကို မခံႏိုင္သျဖင့္ ဟံသာ၀တီ (ပဲခူး) သို႕ေျပာင္းေ႐ႊ႕ကာ နန္းသစ္တည္ၿပီး မင္းျပဳျပန္သည္။
အစ္မေတာ္ မဟာေဒ၀ီအား အားကိုး ခ်စ္ခင္ျပီး ဒဂံု(ရန္ကုန္)ကို စားေစသည္။ ေနာင္ေတာ္မင္းလကၤာ ပုန္ကန္ျပန္သျဖင့္ ႏွိမ္ႏွင္းကာ ကြပ္မ်က္ၿပီး ၄င္း၏ မယား ေမြ႕သင္အား သိမ္းပိုက္သည္။ သားေတာ္တစ္ပါး(ဗညားႏြဲ႕)အား ေမြ႕သင္မွ ဖြားျမင္ရာ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူလွသည္ မရွိဟုသိရသည္။ လွ်ာတြင္ အစက္ေပ်ာက္မ်ားပါလာသည့္အတြက္ အပံသုန္ပိုင္စက္ ဟုနာမည္ေပးသည္။ ေနာင္အခါ ဗညားႏြဲ႕(ဗညားငယ္)ဟုေခၚတြင္သည္။ အျခား မိဖုရားျဖစ္ေသာ ဗ်က္လိႈင္း႐ြာသူ ေမြးမဂူေတာက္မွ ဖြားသည့္ ေဘာငံမုန္(ေဗာခံုမိႈင္း)ကို ပိုသာစြာ ၾကည္ျဖဴၿပီး နန္းလ်ာအျဖစ္ အလိုရွိခဲ့သည္။ ဗညားႏြဲ႔ အသက္ ၁၅ ႏွစ္တြင္ အဖတူအမိကြဲ ႏွမေတာ္ တလေမေဒါႏွင့္ရည္ငံကာ ထြက္ေျပးၾကသျဖင့္ ဗညားဦး လြန္စြာအမ်က္႐ွကာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ေစသည္။ ေနာင္ မဟာေဒ၀ီ ေတာင္းပန္သျဖင့္ ျပန္လြတ္ေစသည္။
ဟံသာ၀တီတြင္ သုရွင္ ဗညားဦး(ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး) နာမက်န္း ျဖစ္ခ်ိန္တြင္ သားေတာ္ ဗညားႏြဲ႕အား အရီးေတာ္ မဟာေဒ၀ီ ႏွင့္ ေယာက္ဖေတာ္ သမိန္မ႐ူးတို႕ မွ သတ္ျဖတ္ကာ သမိန္မ႐ူး ထီးနန္းရရန္ ႀကံေလေသာေၾကာင့္ ဗညားႏြဲ႕လည္း ကၽြန္ယံု ၃၀ ေက်ာ္ျဖင့္ ဒဂံု (ရန္ကုန္) သို႕ထြက္ေျပးကာ ထိုမွေနျပီး ပုန္ကန္ပါေတာ့သည္။ ထိုသို႕ ဒဂံုတြင္ ရွိစဥ္ လင္ရွိမယား ဆီသည္မ (ျမန္မာမူတြင္ ပန္းသည္မ) ေမြမနိတ္ကို မိဖုရားအျဖစ္ သိမ္းပိုက္သည္။ (သမိန္မ႐ူး ႏွင့္ မဟာေဒ၀ီ တို႕မွာ မ႐ိုးသားၾကေပ။) ေနာင္တြင္ မဟာေဒ၀ီႏွင့္ သမိန္မ႐ူးတို႕ ကေလာက္ျဖား၊ ျဗထဗတို႕ကို စည္းရံုးျပီး စစ္တပ္ႀကီး စီရင္ကာ ဒဂံုကို ၀ိုင္းရံလာစဥ္ ဥပါယ္ျဖင့္ ေျမာင္းျမ ႏွင့္ မုတၱမ တို႕မွ စစ္တပ္မ်ားကို ျပန္လွည့္ ေစရန္ ျပဳသည္။ အမိတူ အဖကြဲ ေနာင္ေတာ္ ဒလစား မညီ ကံေကာင္း လာေရာက္ပူးေပါင္းသျဖင့္ အင္အား ပိုေတာင့္တင္းလာျပီး သမိန္မ႐ူး တပ္ကို ညအခ်ိန္တြင္ အျပင္းတိုက္သျဖင့္ သမိန္မ႐ူးေျပးရာ လူသူသံု႕ပန္း အမ်ားအျပားရၿပီး ေအာင္ပြဲခံႏိုင္ေလသည္။
ေနာက္တြင္ ပဲခူးထိ ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ရာ ပဲခူး မေရာက္မီ ခမည္းေတာ္ ဗညားဦး နတ္႐ြာ လားေလေသာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ သမိန္မ႐ူး ေျပးေသာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ ၿမိဳ႕တြင္းမွ မွဴးမတ္ ေဒါဗညားမ်ားက ေထာက္ခံေသာေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း နန္းပလႅင္ေပၚသို႕ လြယ္ကူစြာ တက္ႏိုင္ကာ ရာဇာဓိရာဇ္ ဟူေသာ ဘြဲ႕ျဖင့္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္တြင္ ဟံသာ၀တီျပည္ကို အုပ္စိုးေလသည္။ နန္းရလွ်င္ ေမြမနိတ္အား ပီယရာဇာေဒ၀ီ ဘြဲ႕ျဖင့္ မိဖုရားႀကီးအရာ ေပးသည္။ သမိန္မ႐ူးႏွင့္ ၄င္း၏မယား တလေမသီရိ တို႕အား သတ္ေစျပီး အရီးေတာ္ မဟာေဒ၀ီကိုမူ ေက်းဇူးရွိဖူးသည္ကို ေထာက္ကာ မသတ္ဘဲ ထားေလသည္။ မိမိအား နန္းေတာ္တံခါးတစ္ဖက္သာဖြင့္ျပီး ၾကိဳဆိုသည့္အတြက္ အမတ္ဒိန္ကို သတ္ရန္အမိန္႔ခ်ေသာ္လည္း အမတ္ဒိန္အေလွ်ာက္ေကာင္းသျဖင့္ လြတ္သည္။

နယ္ပယ္မ်ားကို သိမ္းသြင္းျခင္း

နန္းတက္ျပီးေနာက္ မၾကာမီ အင္း၀မွ မင္းၾကီးစြာ သည္ ေျမာင္းျမစား ေလာက္ျဖား၏ မနာလို ကုန္းတိုက္စကားတြင္ ယံုမွတ္ကာ ဟံသာ၀တီကို အရယူရန္ အႀကံျဖင့္ ခ်ီလာသည္ကို တြန္းလွန္ ခဲ့ရေသးသည္။ အမွန္တြင္ ဟံသာ၀တီ မင္းေနျပည္၏ အာဏာစက္မွာ ရာမည မြန္သံုးရပ္တြင္ အေရွ႕မုတၱမ ၃၂ ၿမိဳ႕ နွင့္ အေနာက္ ပုသိမ္၃၂ၿမိဳ႕ မ်ားသို႕ပင္ သက္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း မရွိဘဲ ျဖစ္ေနသည္မွာ ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး လက္ထက္ကပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗညားႏြဲ႕ အေနျဖင့္ အဆိုပါ သူပုန္သူကန္၊ ျမိဳ႕စား၊ ႐ြာစားမ်ားကို ႏိွမ္ႏွင္းရန္ အေၾကာင္းဖန္လာ ေလေတာ့သည္။

အေရွ႕ဖက္တစ္လႊားကို သိမ္းသြင္းျခင္း

ထို႕ေၾကာင့္ပင္ လူသူလက္နက္မ်ား စုစည္းၿပီး ခမည္းေတာ္ ဗညားဦး လက္ထက္က လက္လႊတ္ခဲ့ရသည့္ အေ႐ွ႕ဖက္ မုတၱမ ၃၂ ၿမိဳ႕ကို သိမ္းသြင္းရန္ စစ္တပ္ႀကီး ခ်ီေစသည္။ ေဘာလဂြန္းလက္မွ လဂြန္းဗ်ဥ္းကို လည္းေကာင္း၊ သံလွစ္လက္မွ ဒုန္၀န္းကို လည္းေကာင္း၊ မၿဂိဳင္းလက္မွ သံေမာင္ၿမိဳ႕ကို လည္းေကာင္း၊ အဲျဗပုန္ႏွင့္ ျဗထဗတို႕၏ မုတၱမႏွင့္ ဥလို၏ ေမာ္လၿမိဳင္ ၿမိဳ႕မ်ားကို လည္းေကာင္း ဆက္တိုက္ သိမ္းယူၿပီး အေ႐ွ႕တစ္လြား႐ွိ ျမိဳ႕႐ြာမ်ားတြင္ ယံုၾကည္ရသည့္ မွဴးမတ္မ်ားကို ၿမိဳ႕စားအရာ ေပးကာ ဟံသာ၀တီသို႕ ျပန္္ေလသည္။ အဲျဗပုန္၊ ျဗထဗႏွင့္ ဥလိုတို႕လည္း ကုလားျပည္သို႕ ေလွျဖင့္ ေျပးေလသည္။ ထိုသို႕ အေ႐ွ႕ဖက္သို႕ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာတြင္ နာမည္ရသည့္ သူရဲေကာင္းမ်ားမွာ အမတ္ဒိန္၊ သမိန္သံျဗတ္(သမိန္ျဗာဇၨ)၊ လဂြန္းအိန္၊ သမိန္ရဲသင္ရံ တို႕ျဖစ္သည္။

အေနာက္ဖက္တစ္လႊားကို သိမ္းသြင္းျခင္း

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၅၀ တြင္ ေနာင္ေတာ္ မညီကံေကာင္း သည္ ေျမာင္းျမစား ေလာက္ျဖားႏွင့္ ညီညြတ္ၿပီး ဒလမွ ပုန္ကန္သည္ကို သြားေရာက္ ႏွိမ္ႏွင္းရၿပီး မညီကံေကာင္းအား ကြပ္ကာ ၄င္း၏သား၊ တူေတာ္ ေဘာ၀္ေက်ာ္ အား သစၥာေပးကာ အဖအရာကို ဆက္ခံေစသည္။ ေနာက္ ေလာက္ျဖားအား ႏွိမ္ႏွင္းရန္ တစ္ပါတည္း အေနာက္ဖက္သို႕ ခ်ီေလသည္။ ေ႐ွးဦးစြာ ပုသိမ္ကို စားေသာ ေလာက္ျဖား၏ သားႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ ေလာက္ရုန္ ႏွင့္ ေလာက္သိန္တို႕အား တိုက္ရာ အႏိုင္ မရႏိုင္ဘဲ အမတ္ ရာဇမႏု(မင္းကန္စီ)ပါ ဆင္ထက္တြင္ က်ဆံုးေလသည္။ ထိုသို႕ ပုသိမ္တြင္ ရွိေနစဥ္ ပဲခူးတြင္ အက်ဥ္းခ်ထားသည့္ ညီေတာ္ ေဘာငံမုန္ အား အဲေကာင္ဗိန္ကို လႊတ္ၿပီး ကြပ္ေစျပန္သည္။ ေနာက္ စစ္ဦးကို ေျမာင္းျမသို႕ လွည့္ဟန္ျပဳကာ လဂြန္းအိန္အား ပရိယာယ္ျဖင့္ ေနာက္မွ လိုက္သည့္ ေလာက္ရုန္ႏွင့္ ေလာက္သိန္တို႕အား အႏိုင္ယူေစကာ ပုသိမ္ကို အရ သိမ္းေလသည္။ အမတ္ဒိန္ကလည္း ေဒးပသြယ္ကို ရျပီး ရာဇာဓိရာဇ္အား ဆက္ျပန္သည္။ ေနာက္ ေျမာင္းျမသို႕ခ်ီရာ ေျမာင္းျမစားလည္း မခံ၀ံ႕သျဖင့္ ေလွျဖင့္ ေျပးမည္ႀကံေသာ္ သားေတာ္ မပစ္ႏြဲ႕(ဗ်ည္းႏြဲ႕)က တားကာ ရာဇာဓိရာဇ္အား တစ္ဦးခ်င္း ဆင္စီးခ်င္းထိုးျပီး အႏိုင္အ႐ံႈး ဆံုးျဖတ္ရန္ ေတာင္းဆိုေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း လက္ခံကာ ဆင္ေတာ္ ငရက္ႏြဲ႕ကိုစီးျပီး ဆင္စီးခ်င္းထိုး၏။ အမွတ္မဲ့ျဖင့္ ခ်ိန္းဆိုရာ ျမိဳ႕ရိုးတြင္းသို႕၀င္ရာ မပစ္ႏဲြ႕က တံခါးအကြယ္မွ ရုတ္တရက္ထြက္တိုက္ကာ ဆင္ခ်င္းပူးလွ်င္ခုတ္ရန္ဓါးခြၽတ္မရေသာေၾကာင့္ ခြၽန္းသီးႏွင့္ရိုက္ေသာ္ ဗညားႏြဲ႕ နဖူးကြဲကာ မူးေ၀ေလသည္။ထို႕ေၾကာင့္ ျမိဳ႕ျပင္သို႕ဆုတ္ေျပးျပီး အမူးေျပမွ တဖန္ျပန္လွည့္တိုက္သည္။ဒီတစ္ၾကိမ္တြင္အႏိုင္ယူကာ ေျမာင္းျမကို သိမ္းေလသည္။ ေနာက္ ေလာက္ျဖားအား ဂတိအတိုင္း ဒဂံုဆံေတာ္ရွင္(ေရႊတိဂံု)အနီးတြင္ သီတင္းေဆာက္တည္ခြင့္ျပဳသည္။ မပစ္ႏြဲ႕မွာမူ မေနလိုေၾကာင္း ေလွ်ာက္သျဖင့္ ကြပ္ေစသည္။

အင္း၀ႏွင့္စစ္္ျပဳျခင္း

ထိုသို႕ ရာဇာဓိရာဇ္သည္ ရာမညတိုင္းမြန္သံုးရပ္လံုးကို ေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္တြင္ နန္းတက္စက အင္း၀မွ လာေရာက္ စစ္ျပဳဖူးသည္ကို အမွတ္ထားရွိခဲ့ဖူးသည့္အေလ်ာက္ အင္း၀ႏွင့္ စစ္ျပဳရန္ လံုလထုတ္ေလေတာ့သည္။ ဤသို႕ျဖင့္ သမိုင္းတြင္သည့္ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ အႏွစ္ေလးဆယ္ စစ္ၾကီး အစျပဳေလေတာ့သည္။

ကူထြက္ကိုသိမ္းျခင္း၊မင္းၾကီးစြာႏွင့္ေျပျငိမ္းျခင္း

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၅၂ ၊ ရာဇာဓိရာဇ္ သက္ေတာ္ ၂၃ ႏွစ္တြင္ အင္း၀ပိုင္ ကူထြတ္ (ယခု ျမန္ေအာင္ၿမိဳ႕) ကို အင္အားအျပည့္အစံုျဖင့္ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ကာ သိမ္းပိုက္ေလသည္။ ေနာက္ သမိန္ခ်စ္ေဗတ ႏွင့္ သမိန္သံၾကယ္ တို႕ ႏွစ္ေယာက္အားေစာင့္ေစျပီး ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္ေလသည္။ အေရာက္တြင္ သားေတာ္ ေဘာေလာအဲက်န္းေတာ (ေဘာေလာက်န္းေဒါ/ဗညားႏြဲ႕ငယ္မယား၊ အဖတူအမိကြဲႏွမလည္း ေတာ္စပ္ေသာ လေမေဒါႏွင့္ေမြးသူ၊ မိခင္မွာ ဗညားႏြဲ႕ နန္းတက္စဥ္က ေမြမနိတ္အား ပီယရာဇာေဒ၀ီဘြဲ႕ျဖင့္ မိဖုရားၾကီးအရာေပးေသာေၾကာင့္ အဆိပ္ေသာက္ျပီးေသ) ဆင္ျမင္း ေလ့က်င့္သည္၊ စစ္ေရးအတတ္ကိုေလ့လာသည္ဟု ၾကား၍ အဲေကာင္ဗိန္အား သြားဖမ္းေစကာ သတ္ေစသည္။ ေဘာေလာက်န္းေဒါလည္း စိတ္နာလွေသာေၾကာင့္ မိမိ ၏ ေရႊအဆင္တန္ဆာတို႕ကို ခၽြတ္ျပီး ေရႊေမာ္ေဓာေစတီ အားလွဴ၍ အင္း၀မင္း၊ မိဖုရားတို႕၀မ္းတြင္ ၀င္စား၍ ရာဇာဓိရာဇ္ႏွင့္ စစ္မျပတ္ျပဳၿပီး မြန္သံုးရပ္ကို ႏွိပ္စက္လိုေၾကာင္း ဆုေတာင္းကာ အဆိပ္ေသာက္ ေသေလသည္။ (ေနာင္တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္၏သား မင္းရဲေက်ာ္စြာအျဖစ္ ေမြးဖြားလာသည္ဟုဆိုရိုးရွိပါသည္။) ဤသတင္းကိုၾကားေသာ္ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း မိမိကိုယ္အေလးခ်ိန္ႏွင့္ညီသည့္ ေရႊသားတို႕ျဖင့္ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီအား ေရႊအျပည့္ခ်ကာ သံသရာတစ္ေလွ်ာက္တြင္ တိုက္သည့္ ရန္စစ္ဟူသမွ်ကို ေအာင္ျမင္ေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းျပဳျပန္သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၅၄ တြင္ အင္း၀မင္းၾကီးစြာသည္ ကူထြတ္ကို ျပန္သိမ္းယူရန္ တိုက္ဆင္ ၈၀၀၊ ျမင္းသည္ ႏွစ္ေသာင္း၊ အင္အားတစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္း ႏွင့္ခ်ီလာေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း ၾကည္းေရ တပ္မ်ားဖြဲ႕ ျပီး ကူထြက္ကိုခ်ီေလသည္။ ေရတပ္တြင္ ဟံသာ၀တီမွ အနည္းငယ္အသာရျပီး၊ ၾကည္းတြင္မူ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ အႏိုင္မရႏိုင္ဘဲရွိေလရာ ေရတပ္မွ အမတ္ၾကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ အမတ္မဟာသမြန္၊ အမတ္ပြန္စီ၊ အဲေကာင္ဗိန္ႏွင့္ ျဗထဗိုက္တို႕ကကူထြပ္ႏွင့္အလြဲ တို႔အား အင္း၀ကို ျပန္ေပးျပီး သုရွင္အား စစ္ေျပျငိမ္းေၾကာင္း ရာဇသံ ဆက္ရန္ႏွင့္ သံတမန္မ်ားေစလႊတ္ရန္ အၾကံျပဳေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ သုရွင္က သေဘာတူေလသည္။ ထို႕ေနာက္ ရာဇာဓိရာဇ္ ႏွင့္ မင္းၾကီးစြာေစာ္ကဲတို႕လည္း အသီးသီး စစ္ေျပျငိမ္းလ်က္ ျပန္ေလသည္။ ထိုႏွစ္တြင္ မိဖုရားၾကီး ေမြမနိတ္ (ပီယရာဇာေဒ၀ီ) လြန္သည္။

အထက္အင္း၀ႏွင့္တေကာင္းတိုင္ေအာင္ခ်ီတက္ျခင္း

သကၠရာဇ္ ၇၆၂တြင္ မင္းၾကီး စြာေစာ္ကဲ နတ္ရြာစံျပီး သားေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္ နန္းတက္ေလ၏။ တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ တေကာင္းစား ငေနာက္စံ လုပ္ၾကံ၍ လြန္ေသာ္ ညီျဖစ္သူ မင္းေဆြက မင္းေခါင္ အမည္ယူကာ နန္းတက္ေလသည္။ ထိိုသို႕ရွိရာ ပုဂံႏွင့္အင္း၀သားမ်ား ညီညြတ္မႈမရွိဘဲ မင္းေခါင္၏ညီေတာ္ မင္းသိဒၵတ္ သည္ ရာဇာဓိရာဇ္ ထံသို႕ ခို၀င္ခစားလာသည္။ ဤအခ်ိန္တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္က အခ်က္ပိုင္ပိုင္ျဖင့္ အင္း၀ထိခ်ီတက္ သိမ္းပိုက္ရန္ စစ္ျပင္ေလေတာ့သည္။ၾကည္းတပ္ေရွ႕ဆံုး စစ္ဖ်ားခ်ီတပ္တြင္ လဂြန္းအိန္ ကိုထားသည္။ ျပည္ျမိဳ႕ကိုေရာက္ေသာ္ ျပည္စားလက္ယာပ်ံခ်ီ (ေျမာင္းျမစားေလာက္ဖ်ား၏သား တရဖ်ား၊ အင္း၀တြင္ခစားသျဖင့္ ျပည္တြင္ ၿမိဳ႕စားခန္႕ထားသူ) မွထြက္မတိုက္ေသာေၾကာင့္ အရံသာထား၍ ဆက္လက္ခ်ီတက္ေလသည္။ စစ္ကိုင္းေရာက္ေသာ္ အင္း၀မွ လည္း ျပည္နည္းတူ ျမိဳ႕တြင္းမွ တြက္ျပီးမတိုက္သျဖင့္ တေကာင္းအထိ ခ်ီတက္သိမ္းယူေလသည္။ ျပည္တြင္ အရံထားခဲ့ေသာ သားမက္ေတာ္ ေစာမဟာရာဇ္၏ ညံ့ဖ်င္းမႈေၾကာင့္ တပ္ပ်က္ျပီး သမီးေတာ္ တလေမေက်ာ္(တလမည္ေက်ာ္)ကို လက္ယာပ်ံခ်ီ ရ၍ အင္း၀သို႕ ပို႕ေလရာ မင္းေခါင္က သားေတာ္ သိဂၤသူ(သီဟသူ)ႏွင့္ စံုဖက္ေစသည္။ အင္း၀သည္ ရာဇာဓိရာဇ္၏ စစ္ကို ထြက္မတိုက္ပဲ ပညာရွိအေပါင္းတို႕ကို ေခၚယူေဆြးေႏြးရာ ပင္းယစၾကိဳသူျမတ္ (ပန္းယသၾကိဳသူျမတ္)အမည္ရ သံဃာေတာ္ တစ္ပါးမွ တာ၀န္ယူကာ စစ္ျငိမ္းရန္ ၾကံေဆာင္ပါမယ္ဟု ဂတိျပဳေလသည္။ ထို႕ေနာက္တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္၏ရာဇသ၀ံလႊာ၊ လက္ေဆာင္ပဏၰာမ်ားႏွင့္ သူျမတ္သည္ ရာဇာဓိရာဇ္ထံ၀င္၍ ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ရာဇာဓိရာဇ္ လည္း ထို ပင္းယသူၾကိဳသူျမတ္ ႏွင့္ စကားၿပိဳင္ဆိုင္ ၿပီးအေျခတင္ အေရးဆိုကာ ေနာက္ဆံုးတြင္ အင္း၀အနီး တစ္၀ိုက္၌ သာႆနာေရး အေဆာက္အဦးမ်ား တည္ထားၿပီး ျပန္ေလသည္။ျပန္လွည့္ရာတြင္ အင္း၀သားမ်ားက သုရွင္ေကာင္းမႈတို႕အား မီးတင္တိုက္ေလေသာေၾကာင့္ ေဒါသျဖင့္ျပန္လွည့္ရန္မိန္႕ေသာ္လည္း ပင္းယသူၾကိဳသူျမတ္၊ အမတ္ဒိန္၊ သမိန္ျဗာဇၨတို႕က ေတာင္းပန္ေလသျဖင့္ ဆက္စုန္ေလသည္။ သမီးေတာ္ အင္း၀သို႕ပါေၾကာင္းကိုမူ ဒလ(ယခု တြံေတးျမိဳ႕ေနရာ) ေရာက္မွ သိသျဖင့္ သားမက္ေတာ္ ေစာမဟာရာဇ္အား ေျခလက္တို႕ကို ျဖတ္ေစရာ ေသြးပ်က္ျပီး ေရသို႕ခုန္ခ်ေသေလသည္။

ျပည္သို႕ခ်ီျခင္း၊မင္းေခါင္ႏွင့္ နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္ျခင္း

ေနာက္ႏွစ္တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္သည္ ဘုရင္မင္းေခါင္အား အမ်က္မေျပႏိုင္ေသာေၾကာင့္ စစ္ခ်ီျပန္သည္။ မင္းေခါင္လည္း စစ္ကူသံုးေသာင္းကို ျပည္ျမိဳ႕သို႕အျမန္ခ်ီေစသည္။ေရတပ္တြင္ သုရွင္ခ်ီ၍ ၾကည္းတြင္ သမိန္ျဗာဇၨ က တပ္ (၇) တပ္ကို ဦးေဆာင္ခ်ီသည္။ တပ္ဖ်ားတြင္ လဂြန္းအိန္ ကိုခ်ီေစသည္။ သာ၀တၳိသို႕ ေရာက္ေသာ္ လဂြန္းအိန္သည္ တပ္မႈးခ်ဳပ္ ၏အမိန္႕ကို ဖီဆန္ျပီး လြင္ျပင္သို႕ အင္း၀တပ္အေရာက္တြင္ တစ္ရွိန္ထိုး ထြက္၍တိုက္ေလသည္။ လဂြန္းအိန္ ထြက္သည္ကို ျမင္လွ်င္ ဥပါေကာင္း၊ေဘာေက်ာ္ႏွင့္ ျဗထဗိုက္တို႕ ၃တပ္လည္း ထြက္တိုက္၏။ အင္း၀တပ္ မ်ားအျပင္းျပန္တိုက္ေလေသာေၾကာင့္ ေရွးဦးစြာ လဂြန္းအိန္ တပ္တြင္ စစ္သည္အမ်ားအျပားက် ၍ဆုတ္ရ၏။ ေနာက္ မွလိုက္လာက်ေသာ တပ္၃တပ္လည္း အေျခအေန မေကာင္းေသာေၾကာင့္ ေတာတြင္းသို႕ေရွာင္ရေလ၏။ ေနာက္ သမိန္ျဗာဇၨ ႏွင့္ သမိန္အ၀နံႏိုင္ တို႕က ခုခံတိုက္ခိုက္ေလသျဖင့္ အင္း၀တပ္ပ်က္ေလသည္။ ေနာက္ တလည္စီး တြင္ တပ္ခ်ကာ န၀င္းတြင္ တပ္ ၃တပ္ကိုသာ ခ်န္ေလ၏ ။ဘုရင္မင္းေခါင္လည္း ျပည္ျမိဳ႕က်မည္စိုးရိမ္သျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ ခ်ီတက္လာသည္။ သာ၀တၳိတြင္ ပ်က္ကာေျပးေသာ တပ္ ၅တပ္မွာ ေျမထဲအေရာက္တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္ႏွင့္ ဆံု၏။ ထိုအခါ ျပန္ျပီး အႏိုင္ယူရန္ အာမခံျပီး တစ္ဖန္ မင္းေခါင္တပ္မ်ားႏွင့္ ခ်ီလာျပန္သည္။ေနာက္ န၀င္းရွိ တပ္၃တပ္ကို မနက္ေစာေစာ တြင္ ရြပ္ရြပ္ ခြၽံခြၽံ တိုက္ရာ န၀င္းရွိမြန္တပ္မ်ားပ်က္ျပီး ၾကံဳး၀ါးထားသည့္အတိုင္း အေသခံတိုက္သျဖင့္ ေဘာေက်ာ္ ႏွင့္ ျဗထဗိုက္တို႕က်ကာ သမိန္ဇိပ္ျဗဲကို ဖမ္းမိေလသည္။ မ်ားမၾကာမွီ ဘုရင္မင္းေခါင္လည္း တပ္တြင္ရိကၡာမရေသာေၾကာင့္ ငတ္မြတ္ေလသျဖင့္ တမန္ေတာ္ေစကာ ရာဇာဓိရာဇ္အား စစ္ေျပျငိမ္းမည့္အေရး ဆိုလာေလသည္။မင္းႏွစ္ပါးတို႕ ျမသီတင္းဘုရားတြင္အတူတစ္ကြ သစၥာဆိုၾကေလသည္။ လက္ေဆာင္မ်ားအျပန္အလွန္ ဆက္ကာခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးၾကေလသည္။ ထို႕အျပင္ ဗဒင္ရမၼေတာင္ ႏွင့္ ၾကံဳလွာ ကို နယ္ျခားထားကာ အထက္ကို အင္း၀ပိုင္ ၊ေအာက္ကို ပဲခူးပိုင္ အျဖစ္သေဘာတူေလ၏။

ရခိုင္သို႕စစ္ခ်ီေစျခင္း

မၾကာမွီတြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္သည္ ဇင္းမယ္(ခ်င္းမိုင္)မင္းထံ မဟာမိတ္ဖြဲ႕မည့္အေၾကာင္း၊မိမိဦးစြာ ရခိုင္ႏွင့္ ဗန္းေမာ္ရွမ္းတို႕အား ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္မည့္အေၾကာင္း၊ ျပီးလွ်င္မိိမိတို႔ မင္းႏွစ္ပါး ဟံသာ၀တီကို စစ္ႏွစ္ဖက္ညွပ္ တိုက္ခိုက္ကာ အရယူမည့္အေၾကာင္း ရာဇသံတြင္ ေရးျပီး ပုိ႔ေလသည္။ ထိုတမန္ေတာ္တို႕ကို မြန္ကင္းတပ္သားမ်ားက မသကၤာရွိျပီး ဖမ္း၍စစ္ရာ အေၾကာင္းစံုကို သိျပီး သုရွင္ထံသို႕ပို႕ေလ၏။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း မင္းေခါင္သည္ သစၥာမရွိဟု အမ်က္ထြက္ကာ တမန္ေတာ္မ်ားကို ကြပ္ေစသည္။ေနာက္ ဘုရင္မင္းေခါင္ ရခိုင္သို႕ခ်ီ မခ်ီ စံုစမ္းေစျပီး ခ်ီေၾကာင္းကိုသိလွ်င္ ပုသိမ္သို႕ခ်ီတက္တပ္စြဲကာ အျပန္တြင္လမ္းမွ ျဖတ္တိုက္မည္ဟု ၾကံေလသည္။ ဘုရင္မင္းေခါင္ လည္း ရခိုင္ရွိသံတြဲႏွင့္ ေျမာက္ဦး ကိုသိမ္းပိုက္ျပီး သမက္ေတာ္ ဂါမဏိ ႏွင့္သမီးေတာ္ ေစာျပည့္ခ်မ္းသာ တို႕ကို အေစာင့္ထားကာ ဗန္းေမာ္သို႕ ကုန္းေၾကာင္းမွ အျမန္ ခ်ီတက္သြားေလသည္။ ရခိုင္ဘုရင့္သား နရမိတ္လွ လည္းမြန္တို႕ထံ ခို၀င္လာျပီးအကူအညီေတာင္းရာ သုရွင္က “သူ႕သားငါ့သားႏွယ္မဟူ။ အတူတူပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။ မင္းအဖ၏ အရိုက္အရာကို ငါျပန္ယူျပီးမင္းကို ခ်မ္းသာျပန္ရေစမည္။”ဟု အာမခံကာ တပ္ႏွစ္တပ္ တြင္ သမိန္ေငါခြင္ ႏွင့္ သမိန္ဗိုက္ညက္ တို႕ကို အၾကီးအမႈးခံျပီး ေစလြႊတ္တိုက္ခိုက္ေစ၏။ ရခိုင္သားတို႕လည္း မိမိတို႕အရွင္သခင္၏သား ျပန္လာေလျပီဟု ၾကားကာ အမ်ားအျပားပင္ လာေရာက္ ခစားအမႈထမ္းၾကေလေသာေၾကာင့္ သံတြဲကို အလြယ္တကူရကာ ေျမာက္ဦးသို႕ဆက္လက္ ခ်ီတက္ေလ၏။ ေနာက္ ေျမာက္ဦးတြင္လည္း အႏိုင္ရျပန္ရာ အင္း၀ဘုရင္၏ သားမက္ႏွင့္ သမီးေတာ္တို႕ကို ဖမ္းဆီးရမိကာသုရွင္ထံသို႕ အေစာင့္မ်ားျဖင့္ပို႔သည္။ ေျမာက္ဦးတြင္ နရမိတ္လွအား နန္းတင္ျပီးမြန္တို႕လည္းျပန္ေလ၏။ ဘုရင္မင္းေခါင္၏သားမက္ေတာ္ ဂါမဏိ လည္း ပုသိမ္အေရာက္တြင္ အဆိပ္ေသာက္၍ ေသေလသည္တြင္ ေစာျပည့္ခ်မ္းသာအား သုရွင္မွ မိဖုရားေျမွာက္၏။

ဘုရင္မင္းေခါင္ခ်ီလာျခင္း

ရခိုင္ပ်က္ျပီး သမီး၊သားမက္တို႕ကို ရာဇာဓိရာဇ္ ရသည့္အေၾကာင္းကို ဗန္းေမာ္ရွမ္းတို႕အား တိုက္ခိုက္လွ်က္ရွိေသာ ဘုရင္မင္းေခါင္သိလွ်င္ ရွမ္းတို႕ကို အျမန္ႏွိမ္ႏွင္းကာအင္အား တစ္သိန္းငါးေသာင္း၊ ဆင၊္ျမင္းအျပည့္အစံုျဖင့္ ေတာင္ငူေၾကာင္းမွခ်ီေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း မင္းေခါင္စစ္ခ်ီလာသည္ကို ၾကားလွ်င္ စစ္ေတာင္းသို႕ ခ်ီတက္တပ္စြဲလ်က္ ေနေလသည္။ အင္း၀စစ္ အလြန္ၾကီးမားသည္ကို သိသျဖင့္ တပ္ကို စစ္ေတာင္းသို႔ ျပန္ဆုတ္ခဲ့သည္။ ေနာက္စစ္ေတာင္းတြင္ ရွိေသာ ရိကၡာ၊စပါး တို႕ကို မီးတိုက္ဖ်က္စီးေစျပီး ပန္းေက်ာ္ ထိဆုတ္ကာ တပ္တည္ေလသည္။ ယခင္အၾကိမ္အတိုင္း စစ္ျပဳ၍ အင္း၀တပ္ရိကၡာ ျပတ္ျပန္ရာ ဘုရင္မင္းေခါင္က အင္းပဲသူၾကီးကို ေစလြတ္ကာ ႏွစ္ဖက္ေသာ အမႈးအမတ္တို႕ကို သစၥာျပဳေစၿပီး စစ္ေျပျငိမ္းမည့္အေၾကာင္း ရာဇသံေစလာသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္ လည္း အေကာက္ၾကံကာ သစၥာျပဳမည္ကို လက္ခံေလသည္။

သစၥာျပဳပြဲပ်က္ျခင္း၊လဂြန္းအိန္ ဘုရင္မင္းေခါင္ကိုလုပ္ၾကံျခင္း

ရာဇာဓိရာဇ္ ၾကံသည္မွာ သစၥာျပဳ ျပီးလွ်င္ အမႈးအမတ္တို႕မွာ တစ္ဖက္ ဘုရင္မ်ားစီသို႕သြားကာ အခစား ၀င္ဖူးေမွ်ာ္ၾကမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မြန္တို႕ အင္း၀ဘုရင္ထံသြားမည့္လမ္းတြင္ လက္နက္၊ဓါးလွံမ်ားကို၀ွက္ထားျပီး အခစား၀င္ဟန္ႏွင့္ မင္းေခါင္အားလုပ္ၾကံေစမည္။ ေနာက္ မြန္တပ္သို႕လာၾကေသာအင္း၀ ျမန္မာ အမႈးအမတ္တို႕ ကို တပ္တြင္းအေရာက္တြင္ ဖမ္းကာသတ္မည္ ဟူ၍ျဖစ္ေလသည္။ ေနာက္ အၾကံအတိုင္း အစီအစဥ္ကို အမတ္၊စစ္သူၾကီး မ်ားအား ေျပာကာ သစၥာျပဳမည့္ သဲေသာင္ျပင္အနီးတြင္ လက္နက္တို႕ကို ၀ွက္ထားေစ၏။ ေနာက္ အခ်ိန္တန္ေလေသာ္အခါ မြန္၊ျမန္မာ အမတ္ေသနာပတိေပါင္း ၆၀ တို႕သည္ ၂ေယာက္တြဲ တြဲကာ သစၥာျပဳရန္ေနရာတြင္ ေနရာယူေလသည္။ အတြဲေပါင္း၃၀ တိတိျဖစ္သည္။ ေရွ႕ဆံုးတြင္ မြန္ဖက္မွ သမိန္ျဗာဇၹ ႏွင့္ ျမန္မာမွ ျမင္စိုင္းစာ မင္းသား သေရစည္သူ ၊ေနာက္တြင္ အမတ္မဟာသမြန္ ႏွင့္ မင္းမဟာရာဇာ (မင္းရာဇာ) အစရွိသည္ျဖင့္ ၾကီးစဥ္ငယ္လိုက္စီရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ အငယ္ဆံုးျဖစ္ၾကေသာ လဂြန္းအိန္ႏွင့္ မိုးညွင္းသတိုး တို႕ျဖစ္ၾကေလသည္။ အမတ္အေပါင္းတို႕လည္း ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ စကားေဆြးေႏြးစဥ္ လဂြန္းအိန္ ကသတိုးအား ယခုျပဳမည့္သစၥာ မမွန္ေၾကာင္းေျပာေသာေၾကာင့္ သစၥာျပဳပြဲပ်က္ျပီး ရာဇာဓိရာဇ္လည္း လဂြန္းအိန္အား ျပင္းစြာအမ်က္ထြက္သျဖင့္ သတ္ေစသည္။ သမိန္ျဗာဇၨႏွင့္ အမတ္ဒိန္တို႕ အမတ္ၾကီးႏွစ္ပါးတို႕က လဂြန္းအိန္ကို စစ္ေဆးေမးျမန္းျပီးမွ သတ္သင့္သတ္ရန္ ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထား၍ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း ဆိတ္ဆိတ္ေနျခင္းျဖင့္ သေဘာတူသည္။ အမတ္ၾကီးႏွစ္ပါးကစစ္ေဆးရာ လဂြန္းအိန္က အင္း၀ တပ္မွာ ငတ္မြတ္ေနေသာေၾကာင့္ မၾကာမီွ ဆုတ္ခြာမည့္အေၾကာင္းထိုသို႕ဆုတ္ခြာလွ်င္ ေနာက္မွ လိုက္လံတိုက္ခိုက္ျခင္းျဖင့္ တရားေသာနည္းလမ္းက် အႏိုင္ယူႏိုင္ပါလွ်က္ ယခုကဲ့သို႕ အေကာက္ၾကံျဖင့္ အႏိုင္ယူျခင္းမွာ မသင့္ဟု ယူဆမိ၍ ရွင္ဘုရင့္အၾကံကိုဖ်က္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊အကယ္၍ တရာနည္းလမ္းက် အႏိုင္ယူမည္ဆိုလွ်င္ အသက္ေပးကာ တာ၀န္ထမ္းမည့္ အေၾကာင္း ေလွ်ာက္ေလသည္။ ထိုအခါအမတ္ၾကီးႏွစ္ပါးက ဘုရင္မင္းေခါင္ ညဦးယံတိုင္ းအဖိုးဒရဲနီေခ်ာင္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေနာက္ပါ တပ္အင္အား အနည္းငယ္ျဖင့္သာ ဆင္စီးထြက္ေလ့ရွိေၾကာင္း၊ လဂြန္းအိန္အား သြားေရာက္ကာ အလစ္တိုက္ခိုက္ျပီး ဖမ္းရန္ေလွ်ာက္ရာ လဂြန္းအိန္ကလည္း အသက္စြန္႕ ထမ္းေဆာက္မည္ဟု အာမခံေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း အလြန္အားရလ်က္ လဂြန္းအိန္စီးရန္ ဆင္ျဖဴေတာ္ ဗကမက္ကို ေပးေလသည္။ ေနာက္ ဘုရင္မင္းေခါင္ကို လဂြန္းအိန္ သိႏိုင္ရန္ မင္းသိဒၶတ္ (ဘုရင္မင္ေခါင္၏ညီ) ကို ဆင္ထက္တြင္ အတူတင္ကာ ထြက္ေစသည္။ ဘုရင္မင္းေခါင္ႏွင့္ေတြ႕ေသာ္ လဂြန္းအိန္ အျပင္းထြက္ တိုက္ေသာ္လည္း မင္းသိဒၶတ္ ေအာ္ဟစ္သတိေပး၍ ဘုရင္မင္းေခါင္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ေသာေၾကာင့္ လဂြန္းအိန္ မႏိုင္မရပဲ ျပန္ခဲ့ရသည္။ ဤသည္ကို သိေသာ္ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း အမ်က္ထြက္ကာ မင္းသိဒၶတ္ကို သတ္ေစသည္။ ေနာက္လဂြန္းအိန္ ကို ညအခ်ိန္တြင္ အင္း၀တပ္အတြင္း၀င္ကာ ဘုရင္မင္းေခါင္ကို လုပ္ၾကံေစျပန္သည္။ ဘုရင္မင္းေခါင္၏ တဲနန္းအတြင္းထိေရာက္ျပီးမွ မိဖုရာတစ္ပါးက ေအာ္ဟစ္သတိေပးျပန္၍ အၾကံမေအာင္ပဲ ဘုရင္မင္းေခါင္၏ လက္သံုးပတၱျမားေက်ာက္စီဓါး ႏွင့္ေရႊကြမ္းအစ္ကို သာယူ၍ ျပန္ခဲ့သည္။ ေနာက္တစ္ေန႕ တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္ထံ အမတ္ သမိန္ဥဒိန္ အားသံအျဖစ္ေစလြတ္၍ ေက်ာက္စီဓါးႏွင့္ ေရႊကြမ္းအစ္ကို ျပန္ဆက္သေစသည္။ ေနာက္မၾကာမွီတြင္ အင္း၀တပ္ ျပန္ဆုတ္ခြာရာ သမိန္ျဗာဇၨ ကိုတပ္မႈးခ်ဳပ္ခန္႕ကာ အျမန္တိုက္ေစရာ လူသူသုံပန္းအမ်ားမျပား ကို ပဲခူးမွ ရေလသည္။ မင္းရဲေက်ာ္စြာ၏မိခင္ ျဖစ္ေသာ မိဖုရားၾကီး ရွင္မိေနာက္ ကိုလည္းရသည္။ သကၠရာဇ္ ၇၇၁ တြင္ဘုရင္မင္းေခါင္မွ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ စစ္ျပဳျပန္ ရာအႏိုင္အရွံဳးမေပၚပဲ ႏွစ္ဖက္လံုး စစ္ျပန္သိမ္းရျပန္သည္။

မင္းရဲေက်ာ္စြာ စစ္္ျပဳလာျခင္း

သကၠရာဇ္ ၇၇၂ တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္၏ သားေတာ္မင္းရဲေက်ာ္စြာသည္ အသက္၁၇ႏွစ္အရြယ္ရွိလာရာ ဟံသာ၀တီကို အရယူရန္ စစ္ခ်ီလိုပါေၾကာင္း ေလွ်ာက္ရာ ဘုရင္မင္းေခါင္လည္း ခြင့္ျပဳေလသည္။ သို႕ျဖင့္ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း ၾကည္းေရႏွစ္တပ္ဖြဲ႕ျပီး ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း ခ်ီေလသည္။ သမိန္ျဗာဇၹစားေသာ ေျမာင္းျမ၊ အမတ္ဒိန္စားေသာပုသိမ္၊ သမိန္သံၾကယ္စားေသာ ခဲေပါင္တို႕ကို ခ်ီတက္လုပ္ၾကံေလသည္။ တစ္ျမိဳ႕ကိုမွ မေအာင္ျမင္၊မသိမ္းပိုက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ရာဇာဓိရာဇ္အား အၾကီးအက်ယ္ ေခ်ာက္ျခားေစေလ၏။ ေနာက္မႈးမတ္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ ရခိုင္ကို အရင္ရေအာင္ သိမ္းပိုက္မည္ဟုဆိုကာ ရခိုင္သို႕ခ်ီေလသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ နရမိတ္လွ (ရာဇာဓိရာဇ္မွ နန္းတင္ေပးခဲ့သူ)မွ မခုခံႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ရခိုင္ကို အလြယ္တကူရသည္။ ေျမာက္ဦးတြင္ လက်ာ္ၾကီး၊သံတြဲတြင္ စုကၠေတး တို႕ကို အေစာင့္ထားျပီး ဆင္ျမင္း၊သံုပန္းမ်ားစြာကို ယူကာအင္း၀သို႔ ျပန္ေလသည္။ ဘုရင္မင္းေခါင္လည္းသားေတာ္ကို အားရ၀မ္းသာ ခ်ီးမြမ္းေတာ္မူ၏။ ေနာက္ရခိုင္ကို အင္း၀မွ သိမ္းယူသည့္အောကာင္း ရာဇာဓိရာဇ္ သိလွ်င္ စစ္တပ္ၾကီး စီရင္ကာ ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ေစသည္။ မြန္တို႕သံတြဲကို ရျပန္ရာ တပ္ခ်လ်က္ေနသည္။ ထိုသတင္းကို ဘုရင္မင္းေခါင္ၾကားလွ်င္ မင္းရဲေက်ာ္စြာအား ရခိုင္သို႕ ခ်ီေစသည္။ အင္း၀တပ္မ်ားရခိုင္ေရာက္ေသာ္ မြန္တို႕ကို ၀န္းရံျပီး ေနရာ ျမိဳ႕တြင္းရွိ မြန္၊ရခိုင္တို႕လည္း ငတ္မြတ္ေလသည္။ ေနာက္မြန္တပ္မႈးတို႕လည္း ပရိယာယ္ သံုးကာ ရာဇာဓိရာဇ္ကိုယ္တိုင္ ခ်ီတက္လာေတာ့မည့္ဟန္ျဖင့္ သတင္းလြင့္ရာ အင္း၀တပ္လည္း စစ္ႏွစ္ဆက္ညွပ္မည္စိုးေသာေၾကာင့္ ဆုတ္ေလသည္။ ထိုသို႕ မင္းရဲေက်ာ္စြာ ဆုတ္ခြာသြားျပီးေနာက္ မြန္ ႏွင့္ရခိုင္သားတို႕လည္း ေျမာက္ဦးကို သိမ္းကာ နရမိတ္လွ အားထပ္တစ္ခါ နန္းတင္၍ ျပန္ေလ၏။ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း အင္း၀ျပန္ေရာက္ျပီးေနာက္ မ်ားမၾကာမွီပင္ သိႏၷီေစာ္ဘြား သည္ အင္အားမ်ားစြာႏွင့္ အင္း၀ သို႕စစ္ခ်ီလာေၾကာင္းကို သိလွ်င္ ကိုယ္တိုင္ဗိုလ္မႈးခ်ဳပ္ အျဖစ္ဦးေဆာင္ကာ တိုက္ေလသည္။ သိႏီၷေစာ္ဘြားလည္း ဆင္ထက္တြင္ပင္ မင္းရဲေက်ာ္စြာ လက္ခ်က္ျဖင့္ ေသျပီး သိႏၷီတပ္လည္း ပ်က္ကာေျပးရာ ဆင္ျမင္း သံုပန္းမ်ားစြာကို မင္းရဲေက်ာ္စြာ ရေလသည္။ ထို႕ေနာက္ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း အင္အားစုစည္းျပီး သိႏၷီသို႕ခ်ီတက္ကာ သိႏီၷကို တိုက္ေလေတာ့သည္။ သိႏီၷက တရုတ္ထံ မွ စစ္ကူေတာင္းေသာေၾကာင့္ တရုတ္စစ္ခ်ီလာသည္ကို ေတာတြင္းမွ တပ္ခ်ကာ အလစ္တြင္ တိုက္ကာ ေအာင္ေလသည္။ ေနာက္ သိႏီၷကို ၀ိုင္းရံျမဲ၀ိုင္းေနေလ၏။ရာဇာဓိရာဇ္ လည္း မင္းရဲေက်ာ္စြာ သိႏီၷသို႕ခ်ီ သည့္သတင္းကိုၾကားလွ်င္ ျပည္ျမိဳ႕ကို တိုက္ေလ၏။ျပည္စား လက်ာၤပ်ံခ်ီ အခုအခံ ေကာင္းလွေသာေၾကာင့္ မရႏိုင္ဘဲ တစ္လေက်ာ္မွ် ၀ိုင္းထားရျပန္သည္။ ထိုစဥ္ မုတၱမ ကို ယိုးဒယား တုိ႕က က်ဴးေက်ာ္ေၾကာင္းကို သိ၍ သားေတာ္ ဗညားပုသိမ္ ကိုတပ္မႈးခ်ဳပ္ခန္႕ကာ စစ္သည္ ငါးေသာင္း ႏွင့္ ျပည္ကို ဆက္ ၀ိုင္းရံေစခဲ့ျပီး ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္ကာ အင္အားစု၍ မုတၱမသို႔ ဆက္လက္ ခ်ီတက္ေလသည္။ ေနာက္တစ္လေက်ာ္ ထပ္ၾကာေသာ္ ျပည္ျမိဳ႕လည္းငတ္မြတ္သည္ရွိ၍ ဘုရင္မင္းေခါင္လည္း သားေတာ္ ကို မေစာင့္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ စစ္အင္အား ခုႏွစ္ေသာင္းႏွင့္ ျပည္သို႕ စုန္ေလသည္။ ထိုသတင္းကို ၾကားေသာ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း အင္း၀သို႕အျမန္ျပန္လာကာ ေလွတပ္ၾကီးအျမန္ဖြဲ႕ျပီး အင္အား တစ္သိန္းေက်ာ္ႏွင့္ ခမည္းေတာ္ ဘုရင္မင္းေခါင္ေနာက္သို႕လိုက္ေလ၏။ ျပည္တြင္ ရွိေသာမြန္တပ္မ်ားလည္း ဘုရင္မင္းေခါင္ သည္ မင္းဧကရာဇ္တပ္ျဖစ္သည္။ ငါတို႕ဒီေနရာမွ မခံသင့္ဟုတိုင္ပင္ျပီး တစ္ဖက္ကမ္းရွိ တလည္ဆီးသို႔ တပ္ေျပာင္းေရြ႕သည္။ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း ျပည္သို႕ေရာက္လွ်င္ မြန္တပ္ရွိရာသို႔ သြားကာ အကဲခတ္ေလ၏။ က်ံဳးသိမ္ျပီး ေလွတပ္နည္းသည့္ဖက္ကို ေတြ႕လွ်င္ မိမိ ေလွတပ္ၾကည္းတပ္မ်ားႏွင့္ တိုက္ရာ မြန္တပ္လည္း တပ္တိုင္မ်ားျပိဳ၏။ ရာဇာဓိရာဇ္၏ သားမက္ေတာ္ သမိန္ဥပါေကာင္း လည္း ဆင္ႏွင့္ထြက္ကာ အင္း၀တပ္ကို တိုက္ေလသည္တြင္ မြန္တို႕က ျပိဳေလေသာတပ္တိုင္မ်ားကို အလ်င္အျမန္ပင္ ျပန္ထူကာ ျပင္ဆင္ေလ၏။ သမိန္ဥပါေကာင္းလည္း နာမည္ၾကီးေလ၏။ထိုေၾကာင့္ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း ဗညားပုသိမ္ ထံစာပို႕ျပီး ဥပါေကာင္း အားေတြ႕လိုေၾကာင္း ေတာင္းဆိုသည္။ သမိန္ဥပါေကာင္း လည္း လက္ေဆာင္ပုဏၰာ မ်ားႏွင့္ မင္းရဲေက်ာ္စြာေရွ႕သို႕အခစား၀င္ေလသည္။ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း ခ်ီးမြမ္းျပီး အကယ္၍ မိမိတြင္ခစားပါက ျပည္စားလက်ာၤပ်ံခ်ီနင့္ တန္းတူ ေျမွာက္စားမည္ဟုေျပာရာ ဥပါေကာင္းလည္း ျငင္းဆန္ျပီး ျပန္ေလသည္။ ေနာက္ အင္း၀တပ္ ၀ိုင္းရံေလေသာေၾကာင့္ ဗညားပုသိမ္တပ္လည္း ငတ္မြတ္ေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မုတၱမတြင္ ယိုးဒယားတို႕ကို ႏွိမ္ႏွင္းျပီး ဟံသာ၀တီသို႔ ျပန္ေရာက္လာေသာ ခမည္းေတာ္ ရာဇာဓိရာဇ္ထံသို႕ လူလြတ္၍ စစ္ကူခ်ီရန္ ေတာင္းဆိုေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း အင္အားမ်ားစြာႏွင့္ ခ်ီတက္ရန္ စီစဥ္ေလသည္။

သမိန္ျဗာဇၨ ႏွင့္ လဂြန္းအိန္တို႕ က်ဆံုးျခင္း၊ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္ျခင္း

သံုးရက္ၾကာမွ အေ၀းအနီးမွ မႈးမတ္မ်ား စံုလင္စြာ ေရာက္ရွိေလသည္။ ေျမာင္းျမမွ သမိန္ျဗာဇၹလည္း က်န္းမာျခင္းမရွိ ။ ထိုသတင္းကိုၾကားေသာ သုရွင္လည္း အမတ္ၾကီီးထံသို႕ ကိုယ္တိုက္ၾကြ၍ အားေပးေလးသည္။ အမတ္ၾကီးသည္ သုရွင္လာသည္ကို ေတြ႕လွ်င္ ဦးခိုက္ျပီးမရွိခိုးႏိုင္ ။အိပ္ရာထက္၌သာ လက္အုပ္ခ်ီကာ ေတာင္းပန္ ႏိုင္ေတာ့သည္။ သံုးရက္လြန္လွ်င္ ေသဆံုးေလသည္။ ေနာက္ မင္းရဲေက်ာ္စြာက ပရိယာယ္ ျဖင့္ ႏွစ္ဖက္သူရဲေကာင္းတို႕ကို ေလွစီးခ်င္းထိုးေစမည္ဟု အေရးဆိုလာရာ လဂြန္းအိန္ တိုက္မည္ဟု သေဘာတူေလသည္။ သို႕ေသာ္ အမွန္တစ္ကယ္တိုက္ရာတြင္ အင္း၀မွ ေလွေလးစီး ျဖင့္တိုက္၍ လဂြန္းအိန္ ေပါင္တြင္လွံခ်က္မိကာ ဒဏ္ရာရျပီး ထိုညတြင္ပင္ေသေလသည္။ မၾကာမွီ ရာဇာဓိရာဇ္ လည္း သားေတာ္ ဗညားပုသိမ္တပ္ႏွင့္ ျပန္ေပါင္းမိကာ တပ္ကို ညအခ်ိန္တြင္ ေရေၾကာင္းမွ ဆုတ္ေလသည္။ ၾကည္းေၾကာင္းမွ ဆုတ္ေသာ တပ္မ်ားအနက္ သမိန္ဗရမ္းကို ေနာက္မွလိုက္လာေသာ အင္း၀တပ္က မိကာ ၄င္းစီးေသာ ဆင္ျဖဴေတာ္ ဗကမတ္ကိုပါ မိ၏။ေနာက္ ေရမွလိုက္ေသာ တပ္မ်ားႏွင့္တစ္ကြ ဘုရင္မင္းေခါင္နွင့္ မင္းရဲေက်ာ္စြာအပါအ၀င္ မွဴးမတ္အေပါင္းတို႕သည္ ဒဂံု အထိခ်ီတက္ကာ ပဲခူးတိုင္လုပ္ၾကံရန္ ေဆြးေႏြးၾကသည္။ေနာက္ ဒဂံုအနီးႏွင့္ အေနာက္ဖက္ ပုသိမ္ျမိဳ႕၊ေျမာင္းျမျမိဳ႕မ်ားကို တပ္မ်ားေစကာသြားေရာက္တိုက္ခိုက္ေစျပန္သည္။ ေမွာ္ဘီျမိဳ႕သို႕ခ်ီတက္ကာတိုက္ခိုက္သည့္ ျပည္စား လက်ာၤပ်ံခ်ီ ျမွားသင့္ကာ က်ဆံုးျပီးေနာက္တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္သည္စိတ္တြင္ မိမိမွဴးမတ္မ်ားအက်အဆံုးမ်ားမည္ကို ေတြးလ်က္ အင္း၀သို႕ျပန္ေလသည္။မင္းရဲေက်ာ္စြာမွာမူ ဟံသာ၀တီအနီးတြင္တပ္ခ်ကာ ၀န္းရံေနခဲ့သည္။

မင္းရဲေက်ာ္စြာက်ဆံုးျခင္း

ရာဇာဓိရာဇ္လည္း ဇာတာမသန္႔ဟု ဟူးရား၊ပုဏၰားတို႕က ေဟာၾကားေသာေၾကာင့္ သားေတာ္ႀကီး ဗညာက်န္းကို ထီးနန္းယာယီ လႊဲအပ္ကာ မုတၱမသို႔ သြားေရာက္ေနထိုင္သည္။ မင္းရဲေက်ာ္စြာလည္း ထိုသတင္းကိုၾကားရာ ေပါရိသာတ္ ဘြဲ႕သစ္ခံျပီးဟံသာ၀တီကိုခ်ီတက္၀ိုင္းရံထားသည္။ ေနာက္ရာဇာဓိရာဇ္လည္း ဇာတာသန္႕ခ်ိန္ေရာက္ေသာ္ ဗညားသစ္တသံု ဘြဲ႕သစ္ကိုခံကာ ဟံသာ၀တီသို႕ကိုယ္ေတာ္တိုင္ခ်ီတက္ လာျပီး မင္းရဲေက်ာ္စြာႏွင့္ ဆင္စီးထိုးရန္ခ်ိန္းဆိုသည္။ မင္းရဲေက်ာ္စြာ၏ပုဏၰားမ်ားက ဇာတာမသန္႕၍စစ္မထြက္ရန္၊ ၇ရက္လြန္မွထြက္ရန္ေလွ်ာက္ၾကေသာ္လည္း မြန္တပ္မွဴး သမိန္အ၀နံႏိုင္မွ ပရိယာရ္ျဖင့္ လာေရာက္စိန္ေခၚသည္ကို သီးမခံႏိုင္ျဖစ္ကာ ေသရည္ အလြန္ရစ္မူးေနသည့္ၾကားမွ ထြက္ကာစီးျခင္းထိုးေလသည္။စီးခ်င္းထိုးရာ ဆင္ေတာ္ရဲျမတ္စြာေပၚမွ ေျမသို႕က်ကာခါးက်ိဳးျပီး အနားရွိဥသွ်စ္ပင္ေျခရင္းသို႕တြားသြားကာ ေနေလရာ အင္း၀တပ္ပ်က္၍စစ္ပြဲျပီးခ်ိန္တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္ကရွာေဖြေခၚယူလာခဲ့ျပီး သမီးေတာ္ႏွင့္လက္ဆက္ေစကာအိမ္ေရွ႕အရာေပးမည္ဟုဆိုကာကုသေစေသာ္လည္း လက္မခံပဲျငင္းပယ္သည္။ဤသို႕ျဖင့္ ညေရာက္ေသာ္အနာသည္းလြန္းလွသျဖင့္ေသဆံုးေလသည္။ (ျမန္မာမူတြင္ ဒလ ျမိဳ႕တိုက္ပြဲတြင္ က်သည္ဟုဆိုသည္။)

ရာဇာဓိရာဇ္နတ္ရြာစံျခင္း

မင္းရဲေက်ာ္စြာ က်ဆံုးျပီး ဘုရင္မင္းေခါင္ ေဒါသအေလွ်ာက္ လက္စားေခ်ရန္ တစ္ၾကိမ္လာေရာက္တိုက္ခိုက္သည္ေနာက္ အင္း၀ ႏွင့္ဟံသာတီ တို႕စစ္အၾကီးအက်ယ္ တိုက္ခိုက္ျခင္းမရွိေတာ့၍ အခိုက္အတန္႕မွ် ေအးခ်မ္းၾကသည္။ သကၠရာဇ္ ၇၂၈ တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္ ဆင္ေက်ာ့(ဖမ္း)ထြက္ရာ ဆင္ေပၚမွ အက်တြင္ လြန္ၾကိဳး ႏွင့္ ေပါင္တြင္ျခစ္မိကာ အနာၾကီးစြာရျပီး ေသြးလြန္ကာ နတ္ရြာစံေလသည္။

အက်ဥ္းခ်ဳပ္

ရာဇာဓိရာဇ္သည္ အလြန္ဘုန္းတန္ခိုးၾကီးေသာ မင္းျဖစ္သည္။ ေဗဒင္ယၾတာ၊ အင္းအိုင္လက္ဖြဲ႕တို႕ကို အလြန္၀ါသနာထံုျပီး စစ္ခ်ီေလတိုင္း ထိုအစီအရင္တို႕ကို သံုးစြဲကာ တပ္သားသူရဲတို႕ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေစရန္ ျပဳေလ့ရွိသည္။ ဟံသာမင္း၊ ဗညားသစ္တသံု၊သီဟရာဇာမင္း အစရွိသျဖင့္လည္း သမိုင္းမ်ားတြင္ဆိုၾကသည္။ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ မြန္ေက်ာက္စာတြင္ သုတေသာမရာဇာဓိရာတ္ ဟုေဖာ္ျပထားသည္။အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္မွစ ကာ ဟံသာ၀တီထီးနန္းကို စိုးစံျပီး ခမည္းေတာ္ ဗညားဦးလက္ထက္က အစျပဳသည့္ ပုန္ကန္မႈမ်ားကို ႏွိမ္ႏွင္းေအာင္ျမင္သည္။ ေနာင္ သမိုင္းတြင္သည့္ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ ႏွစ္ ၄၀ စစ္ကို ခင္းသည္။ထင္ရွားသည့္မွဴးမတ္မ်ားမွာ သမိန္ျဗာဇၨ၊အမတ္ဒိန္၊အဲမြန္ဒယာ၊ အဲေကာင္ဗိန္၊ေစာလဂြန္းအိန္(မသံလံု)၊ဥပါေကာင္း (ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္)၊သမိန္ဗရမ္း(ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္၊အင္း၀သို႕အဖမ္းခံ ရျပီး တရုတ္သူရဲေကာင္း ဂါမဏိ ႏွင့္စီးခ်င္းထိုးကာအႏိုင္ရသူ၊ေနာင္တြင္ ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္လာ။)သမိန္အ၀နံႏိုင္(သမိန္အင္း၀ မင္းၾကီး ဟုလည္းဆိုၾကသည္။)၊ သမိန္ရဲသင္ရံ၊မသန္း(ရဟန္းလူထြက္ျဖစ္၊လဂြန္းအိန္ေသျပီးေနာက္ ထြက္ေပၚလာသည့္ လူစြမ္းေကာင္း။) တို႕ ျဖစ္ၾကသည္။

ေနာက္ဆက္တြဲ

ရာဇာဓိရာဇ္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ သားေတာ္မ်ားျဖစ္သည့္ ဗညားက်န္း(ဗညားဓမၼရာဇာ)၊ ဗညားရံ(ပထမဗညားရံ)၊ ေနာက္ေျမးေတာ္သမိန္ဖရူး (ရွင္ေစာပု၏သားေတာ္)မင္းျပဳသည္။၄င္းအား ဗညားက်န္းေထာ လုပ္ၾကံနန္းခ်ျပီး နန္းတက္သည္။ေနာက္ လိပ္မြတ္ေထာက ဗညားက်န္းေထာကို သတ္ကာမင္းျပဳ၏။ လိပ္မြတ္ေထာမွာ အလြန္ဆိုးသြမ္းသည့္အတြက္ မႈးမတ္တို႕က လုပ္ၾကံနန္းခ်ကာ ရာဇာဓိရာဇ္၏ သမီးေတာ္ ရွင္ေစာပုအား ဗညားေထာ၀္ ဘြဲ႕ျဖင့္ နန္းအပ္ကာ ဧကရီ ဘုရင္မၾကီးအျဖစ္ နန္းတင္ၾကသည္။ ေနာက္ ရွင္ေစာပု၏ သားမက္ေတာ္ ရဟန္းလူထြက္ ဓမၼေစတီမင္း၊ေနာက္ ဓမၼေစတီ၏ သားေတာ္ ဗညားရံ(ဒုတိယဗညားရံ)၊ေနာက္ တစ္ပါးမင္း ျဖစ္သည့္ သုရွင္တကာရြတ္ပိ လက္ထက္တြင္ ေတာင္ငူမွ တပင္ေရႊထီးမွ ဟံသာ၀တီကို သိမ္းပိုက္ကာ ဒုတိယ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ့ေလသည္။

Posted in: ေထရုပၸတၱိမ်ား.