ျမန္မာႏုိင္ငံ သံဃာဂုိဏ္းၾကီး ( ၉ ) သမုိင္းအက်ဥ္း ~ ေက်ာ္သီဟ ( မွတ္စုမ်ား )

ျမတ္စြာဘုရားရွင္ေဟာႀကားေတာ္မူအပ္ေသာ သုတ္၊ ၀ိနည္း၊ အဘိဓမၼာဟုဆုိအပ္ေသာ ပိဋကသံုးပံုတုိ႔ကုိ သာသနာျပဳေနေသာ ယေန႔ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္တြင္
ေထရ၀ါဒ သံဃာ့ဂုိဏ္းၾကီး (၉) ဂုိဏ္းရွိပါသည္ သမုိင္းအက်ဥ္းမွာ...........

( ၁ ) သုဓမၼာဂုိဏ္း

တာ၀တႎသာနတ္ျပည္တြင္ သိႀကားမင္းသည္သုဓမၼာဇရပ္ေတာ္၌ တရား စီစဥ္ဆံုးၿဖတ္ေလ့ ရွိသည္။ ဤ အစဥ္အလာအရ ၿမန္မာဘုရင္မ်ားလက္ထက္ေတာ္က သာသနာေရးဆုိင္ရာမ်ားကုိ ဆရာေတာ္ ႀကီးမ်ားစုေ၀းဆံုးၿဖတ္ရာ၌ ထုိေနရာဌာနကုိ "သုဓမၼာ " ဟုေခၚသည္။ ယင္းအစည္းအေ၀းသုိ႔ တက္ေရာက္ ခြင့္ရေသာ ဆရာေတာ္မ်ားကုိ သုဓမၼာ၀င္ဟုေခၚသည္။ သံဃာ့ဂုိဏ္းမ်ား မကြဲမၿပား တစ္စည္းတစ္လံုးတည္း ရွိစဥ္က ၿမန္မာနုိင္ငံတြင္ ္သံဃာအားလံုးသည္ သုဓမၼာ၀င္ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား၏ အုပ္ခ်ဴပ္မွဳေအာက္တြင္ ရွိေနႀကသည္။ ထုိသုိ႔ရွိေနရာမွ မင္းတုန္းမင္းႀကီးလက္ထက္တြင္ ' ေရႊက်င္ ' ဂုိဏ္းခြဲထြက္သြားေသာအခါ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၀င္မဟုတ္ေသာသံဃာမ်ားကုိ သုဓမၼာဂုိဏ္း၀င္အၿဖစ္ေခၚဆုိႀကသည္။

( ၂ ) ေရႊက်င္ဂုိဏ္း

မင္းတုန္းမင္းႀကီးသည္ ၀ိနည္းသိကၡာအလြန္ေလးစား၍ အက်င့္ပဋိပတ္ႏွင့္ၿပည္႔စံုေသာ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး ဦးဇာဂရကုိ အလြန္တရာႀကည္ညဳိ၍ သာသနာပုိင္အၿဖစ္္တင္ေၿမွာက္လုိေသာ္လည္း ေတာင္နန္း မိဖုရားေခါင္စႀကၤာေဒ၀ီ၏ ဆႏၵကုိမလြန္ဆန္နုိင္သၿဖင့္ ေမာင္းေထာင္ဆရာေတာ္ကုိ သာသနာပုိင္ တင္ေၿမွာက္ခဲ့ရသည္။ အခါတစ္ပါးေရႊက်င္ဆရာေတာ္ဘုရားက သာသနာပုိင္ ဆရာေတာ္ထံ သြားေရာက္ရာ စကားမေၿပာဆုိပဲေနခဲ့သၿဖင့္ ဆရာေတာ္မွ မိမိအားမလုိလားဟု သေဘာပုိက္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္ ၁၂၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ကုိ သုဓမၼာဆရာေတာ္မ်ားအမိန္႔ၿဖင့္ သုဓမၼာသုိ႔ ႀကြရန္ဆင့္ဆုိရာ မႀကြဘဲေနသၿဖင့္ သုဓမၼာဆရာေတာ္မ်ားက အတင္းအႀကပ္ေခၚဆုိရန္ ္စီမံရာတြင္ မင္းတုန္းမင္းႀကီးက ေရႊက်င္ဆရာေတာ္အား သုဓမၼာသုိ႔ ဆင့္ေခၚခြင့္မရွိ၊ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္လြတ္လပ္စြာ သီတင္းသံုးနုိင္သည္ဟု အမိန္႔ထုတ္ၿပန္ခဲ့သည္။

ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးဦးဇာဂရ၏တပည္႔ သံဃာေတာ္အဆက္ဆက္တုိ႔ကုိ
ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၀င္ဟု ေခၚဆုိႀကသည္။

( ၃ ) ဒြါရဂုိဏ္း (၃) ဂုိဏ္း

သကၠရာဇ္ ၁၂၁၄ ခုႏွစ္တြင္ပဲခူးတုိင္းအုတ္ဖုိၿမိဳ႔မွ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠံသ၀ိမာလာသည္ ေရသိမ္၌ ရဟန္းခံၿခင္းကုိ အေႀကာင္းၿပဳ၍ အဂၤလိပ္အစုိးရလက္ေအာက္ရွိ သုဓမၼာဂုိဏ္း၀င္ဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ အၿငင္းပြားခဲ့သည္။ အုတ္ဖုိဆရာေတာ္သည္မိမိတပည့္ရဟန္းမ်ားနွင့္ သီးၿခားဂုိဏ္းခဲြခဲ့သည္။ ဘုရားရွိခုိးရာ၌ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံဟူ၍ ရွိခုိးၿခင္းမၿပဳရ၊ ကာယဒြါရ၊ ၀စီဒြါရ၊ မေနာဒြါရဟုဒြါရၿဖင့္ ရွိခုိးမွမွန္ကန္သည္ဟု အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ကဆံုးၿဖတ္သည္။ ( ယခုေတာ့ ထုိသုိ႔ဘုရားရွိခုိးသည္ကုိ မေတြ႔ရ ေတာ့ပါ။ တစ္နုိင္ငံလံုးနီးပါး ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံၿဖင့္သာ ရွိခုိးႀကသည္။)

ဇိနတၱပကာနီက်မ္းၿပဳက်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္ (သုဓမၼာဂုိဏ္း) က ကံၿဖင့္ ရွိခုိးမွမွန္ကန္ေႀကာင္း ၿငင္းခံုႀကသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ ေအာက္ၿမန္မာနုိင္ငံ၌ အုတ္ဖုိဆရာေတာ္၏ဂုိဏ္းကုိ ဒြါရဂုိဏ္း
ဟုေခၚႀကသည္။ သုဓမၼာဂုိဏ္းကုိမူ ကံဂုိဏ္းဟုေခၚႀကသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္မူ ကံဂုိဏ္းဟုမေခၚေတာ့ပဲ သုဓမၼာဂုိဏ္းဟုပင္ ၿပန္လည္ေခၚႀကသည္။

ယင္းဒြါရဂုိဏ္းသည္ (က) အေနာက္ေခ်ာင္းဒြါရ၊ (ခ) မဟာဒြါရ၊ (ဂ) မူလဒြါရ ဟူ၍ (၃) မ်ဴိး
ထပ္၍ ကြဲသြားႀကၿပန္သည္။

( က ) အေနာက္ေခ်ာင္းဒြါရဂုိဏ္း

ဒြါရဂုိဏ္းခ်ဴပ္အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ႀကီးလက္ထက္မွာပင္ ငါးသုိင္းေခ်ာင္းေရတံခြန္ေက်ာင္းတုိ္က္ ဆရာေတာ္ ႀကီးကုိ အၿခားေသာဒြါရဂုိဏ္း၀င္ေက်ာင္းတုိက္ႀကီး (၆) တုိက္မွ သံဃာေတာ္မ်ားက ပထမပါရာဇိက (မာတုဂါမၿဖင့္ ေဖာက္ၿပန္သည့္အမွဳ) ၿဖင့္ စြပ္စြဲႀကသည္။ ဂုိဏ္းခ်ဴပ္အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ႀကီးသည္ အစြပ္စဲြခံရသည့္ ဆရာေတာ္ႀကီးဘက္မွရပ္တည္ခဲ့သၿဖင့္ ေက်ာင္း(၆) ေက်ာင္းမွ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ သီးၿခားဂုိဏ္းတည္ေထာင ္ႀကသည္။ " င၀န္ၿမစ္" ကုိ အေနာက္ေခ်ာင္းဟု ထုိေဒသတြင္ေခၚႀကသည္။ ယင္းအေနာက္ေခ်ာင္းကုိ အစြဲၿပဳ၍ ေရႀကည္၊ငါးသုိင္းေခ်ာင္းတစ္၀ုိက္ရွိ အဆုိပါဒြါရဂုိဏ္းကုိ အေနာက္ေခ်ာင္းဒြါရဂုိဏ္းဟုေခၚႀကသည္။

(ခ) မဟာဒြါရဂုိဏ္း

ဒြါရဂုိဏ္းခ်ဴပ္အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ေဗဒင္က်မ္းတတ္ကြ်မ္းလွသည္ဟု ုဆုိသည္။ ယခု လက္ရွိအမ်ား လက္ခံသတ္မွတ္ထားေသာ လၿပည့္လကြယ္ေန႔မ်ားသည္ ေဗဒင္နည္းအရ တြက္ခ်က္ရာ၌ အမွန္တကယ္ လမၿပည့္ေသး၊ လမကြယ္ေသး၊ လၿပည္.ေက်ာ္တစ္ရက္ေရာက္မွလၿပည့္သည္။ လဆန္းတစ္ရက္ေရာက္မွ လကြယ္သည္ဟု ဆုိ၍ (၁၅) ရက္တစ္ႀကီမ္လၿပည့္၊ လကြယ္သိမ္၀င္၍ သံဃဥပုသ္ၿပဳၿခင္းကုိ ေဆာင္ရြက္သည္။ အၿခားေသာသုဓမၼာဂုိဏ္း၀င္ႏွင့္ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၀င္သံဃာမ်ားသည္ လၿပည့္၊ လကြယ္ေန႔မ်ား၌ သိမ္၀င္ဥပုသ္ၿပဳႀကေသာ္လည္း ဒြါရဆရာေတာ္ႀကီးႏွင့္ တပည့္မ်ားသည္ လၿပည္.ေက်ာ္ (၁) ရက္ေန႔ႏွင့္လဆန္း (၁) ရက္ေန႔ေရာက္မွသာ သိမ္၀င္ဥပုသ္ၿပဳႀကသည္။ အုတ္ဖိုိဆရာေတာ္ႀကီး ၁၂၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ပုိင္းတြင္ ၁၂၈၀ ၿပည့္ႏွစ္၌ ဒြါရဂုိဏ္း၀င္သံဃာေတာ္မ်ားသည္ (ရာဇပဓာနံ) ဟူေသာ ၿမတ္စြာဘုရား၏အမိန္႔ေတာ္အရ လၿပည့္လကြယ္ကိစၥကုိ အစုိးရမင္းတုိ႔၏ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္သည္သာ အတည္ၿဖစ္သည္ဟူေသာ ေဒသနာအရဒြါရဂုိဏ္း၀င္သံဃာေတာ္အမ်ားစုသည္ အမ်ားနည္းတူ လၿပည့္ေန႔ႏွင့္ လကြယ္ေန႔မ်ားတြင္ သိမ္၀င္ဥပုသ္ၿပဳႀကပါသည္။ ယင္းဒြါရဂုိဏ္းမွာ အၿခားေသာ ဒြါရဂုိဏ္းမ်ားထက္ သံဃာအေရအတြက္မ်ားၿပားေသာေႀကာင့္ မဟာဒြါရဂုိဏ္းဟုေခၚႀကသည္။ ဤဂုိဏ္း၏ အမည္အၿပည့္အစံုမွာ (ဓမၼာနုဓမၼမဟာဒြါရနိကာယဂုိဏ္း) ၿဖစ္ပါသည္။

(ဂ) မူလဒြါရဂုိဏ္း

အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ႀကီးပ်ံလြန္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ မဟာဒြါရဂုိဏ္း၀င္သံဃာမ်ားသည္ လၿပည့္လကြယ္ကိစၥကုိ အၿခားဂုိဏ္းသံဃာမ်ားႏွင့္အတူ ၿပန္လည္လက္ခံႀကေသာ္လည္း အခ်ဴိ.ေသာဒါြရဂုိဏ္းသံဃာမ်ားမွာ အုတ္ဖုိဆရာေတာ္ႀကီးခ်မွတ္ခဲ့သည့္မူအတုိင္း လၿပည့္ေက်ာ္(၁)ရက္ႏွင့္လဆန္း(၁)ရက္တုိ႔တြင္ သိမ္၀င္ဥပုသ္ၿပဳၿမဲၿပဳႀက၏။ ထုိသုိ႔ မူလအတုိင္းရိွသည့္ဒြါရဂုိဏ္းကုိ မူလဒြါရဟုေခၚဆုိႀကသည္။

မူလဒြါရဟူေသာအမည္၏ေရွ.တြင္ ' ဓမၼ၀ိနယာနုေလာမ ' ဟုထပ္ဆင့္၀ိေသသနၿပဳထားသည္။ ( ဓမၼ + ၀ိနယ + အနုေလာမ ) သုတၱံ၊ အဘိဓမၼာတရားေတာ္ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ၀ိနည္းနွင့္လည္းေကာင္း ေလ်ာ္ညီေသာဂုိဏ္းဟုဆုိလုိ၍အမည္အၿပည့္အစံုမွာ ' ဓမၼ၀ိနယာနုေလာမူလဒြါရနိကာယ ' ဂုိဏ္းဟု ေခၚဆုိႀကသည္။

( ၆ ) ေ၀ဠဳ၀န္နိကာယဂုိဏ္း

ရန္ကုန္ၿမဳိ.၊ ဗဟန္းရပ္ကြက္၊ သီလရွင္ေက်ာင္းအတြင္းရွိ၀ါးေက်ာင္း၌ ေနထုိင္ေသာေႀကာင့္ ယင္းဆရာေတာ္ကုိ ေ၀ဠဳ၀န္ဆရာေတာ္ဟုေခၚဆုိႀကသည္။ ယင္းဆရာေတာ္သည္ ဗဟန္းေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္း တုိက္ကုိ တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ အင္းလ်ားေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတုိက္၊ စမ္းေခ်ာင္းေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတုိက္၊ ပုသိမ္ႏွင့္ၿမန္ေအာင္ၿမဳိ.မ်ားရွိ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတုိက္မ်ားကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ယင္း၏တပည့္သံဃာ မ်ားကုိ ေ၀ဠဳ၀န္ဂုိဏ္းဟုေခၚဆုိႀကသည္။ ဒြါရဂုိဏ္းႏွင့္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံသၿဖင့္ ' ေ၀ဠဳ၀န္ဒြါရဂုိဏ္း ' ဟုလည္းေခၚဆုိႀကသည္။

( ၇ ) စတုဘုမၼိက မဟာသတိပ႒ာန္ငွက္တြင္းဂုိဏ္း

စစ္ကုိင္းၿမဳိ႔၏ အေနာက္ဘက္ မင္း၀ံေတာင္တန္း၌ ပုဇဥ္းထုိးငွက္မ်ား တြင္းတူးရာမွ လုိဏ္ဂူၿဖစ္လာၿပီး ယင္းလုိဏ္ဂူေတာ္၌ ဆရာေတာ္ၾကီးသည္ တရားအားထုတ္္ သီတင္းသုံးေတာ္မူခဲ့ျခင္းကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ ငွက္တြင္းဆရာေတာ္ ငွက္တြင္းဂိုဏ္းဟု ေခၚဆုိႀကသည္။ ယင္းငွက္တြင္းဆရာေတာ္သည္ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္၌ ေတဘုမၼိက စတုဘုမၼိက ႏွင့္ အဓိက ကမၼ႒ာန္းအေနျဖင့္ မဟာသတိပ႒ာန္သုတ္ေတာ္လာ (၃၂)ေကာ႒ာသကမၼ႒ာန္းကုိ ႀကဳိးပမ္းအားထုတ္ၿပီးေဟာႀကားၿပသသည္။မင္းတုန္းမင္းၾကီးမွ ပညာဒီပ က၀ိဓဇ ဒိသာပါေမာကၡ တိပိဋကာလကၤာရ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ ကပ္လွဴခဲ့ပါသည္ ။

ယခုအခါ ယင္းဆရာေတာ္ၾကီး၏ အဆက္အႏြယ္ တပည့္သံဃာႏွင့္ သာ၀ကမ်ားက စတုဘုမၼိကမဟာသတိပ႒ာန္ငွက္တြင္းဂုိဏ္း အမည္ျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သံဃအဖြဲ႔အစည္း အဆင့္ဆင့္ျဖင့္ သာသနာျပဳလ်က္ရွိသည္ ။ ။

( ၈ ) ဂဏ၀ိမုတ္ကူးတုိ. ဂုိဏ္း

ထား၀ယ္ၿမိဳ.နယ္၊ ကူးတုိ႔ရြာဆရာေတာ္ ဦးကၠုႏၵ၀ံသသည္ ေတာရေဆာက္တည္၍ တရားက်င့္သံုးလ်က္ ရွိသည္။ သုဓမၼာဂိုဏ္းခ်ဴပ္၊ဂုိဏ္းအုပ္၊ဂုိဏ္းေထာက္မ်ားက မႀကာခဏ ဆင့္ေခၚသၿဖင့္ ယင္းသို႔ဆင့္ေခၚ ခံရၿခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ၿပဳရန္ မႏၱေလး၊ သုဓမၼာသာသနာပုိင္ထံ ေမတၱာစာတင္သြင္းခဲ့သည္။ သာသနာပုိင္ ပခန္းဆရာေတာ္က ၁၂၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ယင္းေတာရေက်ာင္းဆရာေတာ္ႀကီးကုိဆင့္ေခၚၿခင္းမၿပဳနုိင္ေစရန္ သုဓမၼာဂုိဏ္းမွ အလြတ္ ' ဂဏ၀ိမုတၱိ ' ( ဂဏ = ဂုိဏ္း ၊ ၀ိမုတၱိ = လြတ္ၿခင္း ) ဟု စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔ ထုတ္ၿပန္ေပးခဲ့သည္။

ထုိ႔ေႀကာင့္ ယင္းဆရာေတာ္ႀကီး၏တပည္႔အစဥ္အဆက္တုိ႔ကုိ ' ဂဏ၀ိမုတၱိ ကူးတုိ႔ ' ဂုိဏ္းဟုေခၚဆုိႀကသည္။ သုဓမၼာဂုိဏ္းမွ အလြတ္ၿဖစ္ေသာကူးတုိ႔ရြာမွဆရာေတာ္ႀကီး၏ တပည့္သံဃာမ်ားဟုဆုိလုိသည္။ မူလ ဆရာေတာ္ႀကီးကေတာ့ ေတာရေဆာက္တည္လုိ႔ ကင္းလြတ္ခြင့္ရတယ္။ အခုတပည့္ေတြကေရာ ဆရာေတာ္ႀကီးကဲ့သုိ႔ အားလံုးပဲေတာရေဆာက္တည္ႀကသလား၊ မေဆာက္တည္တဲ့ ရဟန္းေတြကုိ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးသင့္သလား၊ စဥ္းစားစရာပါပဲ..

( ၉ ) ဓမၼယုတၱိနိကာယ မဟာရင္ဂုိဏ္း

မဟာရင္ဆရာေတာ္သည္ ၁၂၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ယိုးဒယားနုိင္ငံ၌ ေမြးဖြားခဲ့၍ ငယ္မည္မွာ " ဦးရင္ " ၿဖစ္သည္။ ယိုးဒယားနုိင္ငံ ' ဓမၼယုတၱိနိကာယ ' ( တမယြတ္ ) ဂုိဏ္း၌ ရဟန္းၿပဳ၍ ပါဠိစာေပမ်ားကုိ မဟာအဆင့္အတန္းေအာင္ၿမင္သည္အထိ စာေပသင္ႀကားတတ္ေၿမာက္ခဲ့သည္။ ထုိအခါဦးရင္အမည္ကုိ မဟာဘြဲ႔နွင့္ေပါင္းစပ္၍ မဟာရင္ၿဖစ္လာသည္။

မဟာရင္အမည္ရွိဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ေမာ္လၿမဳိင္ၿမဳိ.နယ္ ' ကတုိး ' ရြာ၌ ေက်ာင္းတုိက္တည္၍ စာေပပုိ႔ခ်သည္။ ယင္း၏တပည့္သံဃာမ်ားကုိ ' မဟာရင္ဂုိဏ္း ' ဟုေခၚဆုိႀကသည္။ ယုိးဒယားနုိင္ငံရွိမူလပင္မဂိုဏ္း၏အမည္ကုိ ပူးတဲြ၍ ' ဓမၼယုတၱိ နိကာယ မဟာရင္ဂုိဏ္း ဟုေခၚဆုိႀကသည္။

Ref: သုေတသီတစ္ဦး ေရးသားသည္ကုိ ျပန္လည္တင္ျပေပးပါသည္ ျမန္မာနုိင္ငံသားတုိင္းသိသင့္သည္ထင္ပါသည္...

အားလုံးအတြက္ ေစတနာထားျပီး ေတြ႕သမွ် သိသမွ်ေလးေတြကို ျပန္လည္မွ်ေ၀ေနပါမည္... Facebook မွာလဲ Like ေပးခဲ့ပါက ဖတ္နိဳင္ပါျပီ...တုန္႕ျပန္မွဳအေနျဖင့္ စကားေလးတစ္ခြန္းေတာ့ ခ်န္ေပးေစလိုပါတယ္....ေလးစားစြာျဖင့္.. လယ္တီေျမသား။.....